تشریح اجزای چشم
عِنَبیه بخش رنگدانهدار چشم است.
عنبیه در پشت قرنیه قرار گرفته‌است. میانه عنبیه سوراخ است و این سوراخ مردمک نام دارد. عنبیه به شکل روزنه‌ای است که نور از آن داخل چشم می‌گردد و این دریچه مقدار نور را تنظیم می‌کند یعنی هر وقت که محیط روشن‌تر و پرنورتر باشد مردمک چشم تنگ‌تر می‌شود و برعکس، در نور کم گشادتر می‌شود تا نور کافی به داخل چشم نفوذ کند.
ماهیچه‌های موجود بافت عنبیه با انقباض و انبساط خود در برابر نور شدید یا کم، موجب تنگ و گشاد شدن مردمک می‌شوند. این عمل تحت اثر اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک صورت می‌گیرد.
زالی (آلبینیسم)؛ مورد نادری است که در اثر نبود رنگ‌دانه به وجود می‌آید.
ناهم‌رنگی؛ که هنگامی اتفاق می‌افتد که هر کدام از چشمان فرد به یک رنگ باشند (در انسان نادر است)، و یا عنبیهٔ چشم دارای چند بخش جدا با رنگ‌های مختلف باشد.
زجاجیه (Vitrous Body) ماده ای ژله مانند و بی رنگ است که باعث حفظ شکل کروی چشم می‌شود، و همراه با زلالیه فشار درون چشم را ثابت نگاه می‌دارد. به علاوه، زجاجیه لایهٔ گیرنده های نوری و شبکیه را بر روی مشیمیه فشار می‌دهد و آن را در جای خود ثابت می‌کند. همچنین، زجاجیه با جذب بخشی از پرتوهای فرابنفش، از شبکیه محافظت می‌کند.
زجاجیه عروق خونی ندارد لذا جهت عبور نور شفاف است. در سطح جلویی آن فرورفتگی وجود دارد که دیواره عقبی عدسی روی آن تکیه می کند. زجاجیه چهار پنجم حجم کره چشم را اشغال می کند. سطح عقبی آن در تماس با دیسک بینایی است.زلالیه مایع شفافی است که فضای جلوی عدسی را پر می‌کند. زلالیه از مویرگ‌ها ترشح می‌شود و مواد غذایی و اکسیژن را برای عدسی و قرنیه فراهم می‌کند و مواد دفعی را نیز جمع‌آوری کرده و از طریق خون دفع می‌کند.
زلالیه همراه با زجاجیه فشار درونی چشم را ثابت نگاه می‌دارند و شکل کره‌ای چشم را حفظ می‌کنند. در صورتی که در تصفیهٔ زلالیه اختلال به وجود بیاید و مایع به همان سرعتی که ترشح می‌شود بازجذب نشود، فشار چشم افزایش یافته و فرد دچار آب سیاه می‌شود که ممکن است به کوری منجر شود.
۹۹٫۶٪ زلالیه را آب تشکیل می‌دهد. علاوه بر آن، ویتامین C، گلوکز، اسید لاکتیک، سدیم و کلر؛ و نیز مقدار کمی پروتئین و اسید آمینه در زلالیه وجود دارد.
شبکیه داخلی‌ترین لایهٔ چشم است و شامل سلول‌های گیرندهٔ نور و نورون‌ها می‌باشد. این لایهٔ بسیار نازک (قطری حدود ۰٫۵ میلی‌متر) ۷۵٪ مساحت کرهٔ چشم را می‌پوشاند.
شبکیه لایهٔ حساس به نور را تشکیل می‌دهد و با تبدیل جریان الکترومغناطیسی نور به پیام عصبی و انتقال آن از طریق عصب بینایی به لب پس‌سری به مغز توانایی دیدن را می‌دهد. سلول‌های گیرندهٔ نور شبکیه ۲ نوع می‌باشند:
- سلول‌های مخروطی که توانایی دیدن رنگ‌ها را در نور به مغز می‌دهند.
- سلول‌های استوانه‌ای که بینایی در تاریکی را امکان‌پذیر می‌سازند. هریک از این دو نوع گیرنده برای مقصود خاصی تخصص یافته است. میله‌ها برای دید شب ساخته شده‌اند. این یاخته‌ها در نور کم عمل می‌کنند و احساس‌های فاقد رنگ را سبب می‌شوند. مخروط‌ها برای نور روز مناسب‌تر هستند. این یاخته‌ها به نورهای شدید پاسخ می‌دهند و موجب احساس رنگ می‌شوند.
جایی را که عصب بینایی از شبکیه خارج می‌شود نقطه کور می‌گویند. لکه زرد بخش دیگری از شبکیه‌است که در امتداد محور نوری کرهٔ چشم قرار دارد و در دقت و تیزبینی چشم نقش دارد.
جایی را که عصب بینایی از شبکیه خارج می‌شود نقطه کور می‌گویند. لکه زرد بخش دیگری از شبکیه‌است که در امتداد محور نوری کرهٔ چشم قرار دارد و در دقت و تیزبینی چشم نقش دارد.
جایی را که عصب بینایی از شبکیه خارج می‌شود نقطه کور می‌گویند. لکه زرد بخش دیگری از شبکیه‌است که در امتداد محور نوری کرهٔ چشم قرار دارد و در دقت و تیزبینی چشم نقش دارد.
جایی را که عصب بینایی از شبکیه خارج می‌شود نقطه کور می‌گویند. لکه زرد بخش دیگری از شبکیه‌است که در امتداد محور نوری کرهٔ چشم قرار دارد و در دقت و تیزبینی چشم نقش دارد.
صلبیه لایه‌ای محکم و سفید رنگ از بافت پیوندی است که تقریباً چهارپنجم مساحت کرهٔ چشم را می‌پوشاند. این لایه قطری بین ۱ تا ۲ میلی‌متر دارد و سفیدی چشم انسان را تشکیل می‌دهد (رنگ صلبیه در جانداران مختلف ممکن است متفاوت باشد). بافت محکم صلبیه فشار داخل چشم را نگاه می‌دارد و چشم را از ضربات احتمالی حفظ می‌کند. این پوشش در جلوی چشم شفاف است و قرنیه نام دارد.
عدسی جزئی شفاف از ساختار چشم است که همراه با قرنیه، پرتوهای نور را شکسته و آن‌ها را بر روی شبکیه متمرکز می‌کند. عدسی به وسیلهٔ رشته‌هایی به ماهیچهٔ مژکی متصل شده است. به این ترتیب، عدسی با توجه به فاصلهٔ اجسام با چشم، نازک یا قطور می‌شود تا پرتوهای نور را به درستی بر روش شبکیه متمرکز کند و تصویری واضح ایجاد کند. به این اعمال تطابق می‌گویند.
پیرچشمی:به علت افزایش سن، عدسی چشم سفت شده و انعطاف خود را از دست می‌دهد. به همین از قدرت تطابق آن کاسته می‌شود.
آب مروارید: با افزایش سن ممکن است عدسی کدر شود و به تدریج بینایی کم شود. آستیگماتیسم:به علت صاف نبودن سطح عدسی یا قرنیه، پرتوهای نور به طور نامنظم به یکدیگر می‌رسند و روی یک نقطهٔ شبکیه متمرکز نمی‌شوند و تصویر واضحی به وجود نمی‌آورند.
قرنیه لایهٔ نازک و شفافی است که در بخش جلویی کرهٔ چشم قرار دارد و زلالیه، عنبیه و مردمک را می‌پوشاند. قطر این پوشش حدود ۱۱ میلی‌متر و ضریب شکست آن ۱٫۳۷۷ است. درون قرنیه هیچ گونه رگی وجود ندارد.
قرنیه از ۳ لایهٔ سلولی و دو غشا تشکیل شده است. این لایه‌ها از سطح قرنیه به عمق آن به ترتیب عبارت اند از:
بافت پوششی (اپی‌تلیوم)
غشاء دسمه بافت آندوتلیوم بیماریهای قرنیه عموما موجب مشکلات دید می‌شود. آستیگماتیسم التهاب قرنیه (کراتیت) قوز قرنیه
مردمک سوراخی است که در وسط عنبیه چشم قرار دارد. مردمک ورودی مسیر نور به داخل چشم است. در بسیاری از جانوران (حتی تعداد کمی از ماهی‌ها) اندازهٔ مردمک توسط ماهیچه‌های موجود در عنبیه با توجه به شدت نور تنگ و گشاد می‌شود. این عمل در اثر تحریک اعصاب پاراسمپاتیک و سمپاتیک صورت می‌گیرد.
شکل مردمک در گونه‌های مختلف جانوران متفاوت است: دایره‌ای، هلالی،...
مردمک به رنگ سیاه دیده می‌شود؛ چرا که تقریباً همهٔ نوری که از آن عبور می‌کند توسط سلول‌های گیرندهٔ شبکیه جذب می‌شود. به هنگام عکاسی از چشم در محیط کم نور، مردمک چشم با سرعت کافی تنگ نمی‌شود؛ به همین دلیل شبکیه که بافتی پر از مویرگ‌های خونی است، به رنگ قرمز دیده می‌شود.
مردمک چشم بزمشیمیه یکی از لایه‌های ساختمان چشم است که بین صلبیه و شبکیه قرار گرفته است. این لایهٔ رنگدانهدار حاوی مویرگ‌های فراوانی است که تغذیهٔ عنبیه و سلول‌های گیرندهٔ نور شبکیه را بر عهده دارد. مشیمیه در جلوی چشم بخش رنگین آن، یعنی عنبیه را به وجود می‌آورد.
مشیمیه از ۴ لایهٔ تشکیل شده است:
لایهٔ هالر که از جنس بافت پیوندی است و حاوی تعداد زیادی رگ با قطر زیاد است.
لایهٔ ساتلر که بافتی پیوندی دارای مقدار زیادی رنگ‌دانه و حاوی رگ‌هایی با قطر متوسط است.
لایهٔ سوم حاوی مویرگ‌های نازکی است که تغذیهٔ سلول‌های سطح شبکیه را بر عهده دارد. لایهٔ بروخ
قسمت‌های مختلف کره چشم انسان: ۱. زجاجیه ۲. حاشیه دندانه‌دار ۳. ماهیچه مژکی ۴. گردالک‌های مژگانی ۵. مجرای اشلک ۶. مردمک ۷. اتاق جلویی ۸. قرنیه ۹. عنبیه ۱۰. عدسی بیرونی ۱۱. عدسی درونی ۱۲. زوائد مژگانی ۱۳. ملتحمه ۱۴. ماهیچه مایل زیرین ۱۵. ماهیچه راست زیرین ۱۶. ماهیچه راست میانی ۱۷. شبکیه ۱۸. صفحه بینایی ۱۹. سخت‌شامه ۲۰. سرخرگ مرکزی شبکیه ۲۱. سیاهرگ مرکزی شبکیه ۲۲. عصب بینایی ۲۳. سیاهرگ حلقوی ۲۴. غلاف پیازی ۲۵. لکه زرد ۲۶. گودی مرکزی ۲۷. صلبیه ۲۸. مشیمیه ۲۹. ماهیچه راست بالایی ۳۰. شبکیه
مشیمیه یکی از لایه‌های ساختمان چشم است که بین صلبیه و شبکیه قرار گرفته است. این لایهٔ رنگدانهدار حاوی مویرگ‌های فراوانی است که تغذیهٔ عنبیه و سلول‌های گیرندهٔ نور شبکیه را بر عهده دارد. مشیمیه در جلوی چشم بخش رنگین آن، یعنی عنبیه را به وجود می‌آورد.
ساختار مشیمیه مشیمیه از ۴ لایهٔ تشکیل شده است:
- لایهٔ هالر که از جنس بافت پیوندی است و حاوی تعداد زیادی رگ با قطر زیاد است.
- لایهٔ ساتلر که بافتی پیوندی دارای مقدار زیادی رنگ‌دانه و حاوی رگ‌هایی با قطر متوسط است.
- لایهٔ سوم حاوی مویرگ‌های نازکی است که تغذیهٔ سلول‌های سطح شبکیه را بر عهده دارد.
- لایهٔ بروخ
ویکی‌پدیای فرانسوی». بازبینی‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۰۹. تهیّه و تنظیم: مسعود علائی-سرگروه پایه ی پنجم ابتدائی- تالش
